niedziela, 26 kwietnia 2015

Katedra (The Cathedral) Tomek Bagiński 2002

Jest to film krótkometrażowy Tomasza Bagińskiego z 2002 roku (na
podstawie opowiadania Jacka Dukaja z 2000 roku), nominowany do Oscara. 


Zachęcam do obejrzenia :) interpretacji jest wiele. Myślę, że każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.

Konteksty, motywy, toposy, alegorie, środki artystyczne?
Homo viator, poznanie czegoś poprzez poznanie/odczucie/doświadczenie, poświęcenie dla ludzkości, wiara, cierpienie dla ideałów, katedra gotycka, kontynuowanie tradycji, granica, przepaść, walka dobra i zła (światła i ciemności), wyrażanie emocji poprzez dobranie odpowiedniej ścieżki dźwiękowej... itd. Łatwo je wszystkie odnaleźć, prawda? :) a to tylko ułamek tego, co można "wycisnąć" z tego krótkiego filmu!


wtorek, 6 stycznia 2015

Truizm

Jest to stwierdzenie czegoś prawdziwego, oczywistego, czego w zasadzie nie trzeba nikomu uświadamiać. Może być użyte jako figura retoryczna.




Przykłady:
2 + 2 = 4
Woda jest mokra.
Słońce świeci.

W retoryce, jeśli nie chce się być posądzonym o bezkrytyczne posługiwanie się banałami, często używa się następującego zwrotu: „Truizmem byłoby stwierdzenie, że...”, po czym następuje wygłoszenie tej banalnej prawdy.

Matematycznie rzecz ujmując truizm to inaczej tautologia (w logice). Związane z językową tautologią.


wtorek, 30 grudnia 2014

"Chłopiec w pasiastej piżamie"

Dramat wojenny
USA, Wielka Brytania 2008
reż. Mark Herman


O Holocauście powiedziano już wiele, na wszelkie sposoby... a mimo to każdy kolejny film nadal porusza serce. Tak samo jest i z tym filmem.

Poniżej zdradzam fabułę i zakończenie - warto więc obejrzeć film do samego końca przed przeczytaniem reszty tego posta. 


Konteksty:
- arkadia dzieciństwa Bruna - nieświadomość, że świat jest zły, jego ojciec jest dla niego wzorem, nie wie, że praca żołnierza polega na paleniu Żydów na niedalekiej "farmie". Odkrywa z czasem, że numerki na "pasiastych piżamach" to nie jest żadna gra, że ludzie głodują w obozie, że świat nie jest tak idealny, jak ukazane jest to w książkach przygodowych, które czyta.


- ...oraz analogicznie utracona arkadia dzieciństwa w przypadku Szmula



- czasy wojenne - tu chyba niewiele muszę tłumaczyć. Po prostu coś nie do ogarnięcia dla ludzi, którzy w tych czasach nie żyli, którzy tego nie doświadczyli.
> propaganda niemiecka - plakaty w pokoju dwunastolatki, nauczanie dzieci przez nauczyciela, który wpajał zakłamaną historię - "Żyd to zło", "Żyd winien złu, które dopadło naród niemiecki", itd.,
> nieświadomość ludzi, co tak naprawdę dzieje się w obozach pracy, ... Co prawda w kadrach nie pokazano nawet ułamka cierpienia ludzi, którzy tam przebywali, ale ten film ma w sobie przesłania psychologiczne, nie ma na celu ukazanie ogromu zła, prawdziwego oblicza "fabryki śmierci".

- motyw/topos granicy - oddzielenie świata cierpienia fizycznego, pełnego upokorzeń, pracy, katuszy od świata... hmmm... w którym pozornie jest lepiej. Bruno twierdzi, że w obozie dzieci mają lepiej, bo mogą się ze sobą bawić, dlatego zazdrości Szmulowi. W filmie wyraźnie widoczną granicą jest ogrodzenie z drutu kolczastego.

- rozdarcie wewnętrzne matki Bruna (Elsy), która kiedy dowiedziała się, czym jej mąż kieruje, nie była w stanie się przeciwstawić. Widziała, że Żyd Pavel, który im pomagał w domu, nie był złym człowiekiem. Kiedy opatrzył rany jej synkowi zdobyła się nawet na podziękowanie mu, mimo że powinna go ukarać za rozmowę z domownikami. Nie wytrzymała presji, kiedy dowiedziała się, że w obozie paleni są Żydzi - postanowiła ochronić dzieci przed takim dzieciństwem.

- Matka cierpiąca przed drutem kolczastym, świadoma, że jej ośmioletni syn został zagazowany razem z tłumem ludzi, którzy "zawinili", bo urodzili się Żydami. Bezradna, bo jej nieświadome niczego dziecko, zmarło. Pozostał jej płacz i głuchy krzyk ku niebu, bo wie, że powinna zapobiec tej sytuacji.


- przyjaźń chłopców wystawiana na próby. 
>Kiedy Szmul wycierał szkło w domu Bruna, chłopak poczęstował go jedzeniem. Żołnierz, który zauważył, że Żyd coś je, zaczął dociekać czy ukradł jedzenie czy został poczęstowany. Wystraszony Bruno wyparł się znajomości z Szmulem przez co Żyd został skatowany przez żołnierzy po powrocie do obozu. 
> Szmul prosi o pomoc w odnalezieniu taty, który zaginął przy pracy razem z innymi więźniami. Bruno postanawia dostać się do obozu, robią podkop pod ogrodzeniem, zakłada "pasiastą piżamę" i czapkę, by nie było widać jego włosów. Wchodzi do wewnątrz, co kończy się dla niego tragicznie...



Myślę, że w temacie wojny można znaleźć tu dużo odniesień. Jest wiele tekstów traktujących o tych czasach i sytuacjach w obozach podobnych do przedstawionych w filmie Hermana, dlatego warto poświęcić czas, by pochylić się nad tym problemem jeszcze raz i obejrzeć historię zakazanej przyjaźni.

niedziela, 28 grudnia 2014

Demokryt

Grecki filozof, który stworzył system filozofii materialistycznej (jedyny byt, który istnieje to ten, który jest realny, a reszta jest wytworem psychiki człowieka)
  • świat składa się z atomów 
  • tworzenie to łączenie atomów, niszczenie – ich rozpad 
  • deterministyczny charakter tej filozofii polega na tym, że wszystko ma swoją przyczynę i nic nie dzieje się z przypadku 
  • mechanistyczny charakter tej filozofii objawia się w tym, że atomy nie ulegają żadnym transformacjom, mogą tylko zmieniać swoje położenie
"Wielką szkodę przynoszą głupcom ci, co ich chwalą"

"Piękno cielesne nosi zwierzęce piętno, jeżeli w głębi nie ma umysłu"

"Nadzieje uczonych są pewniejsze niż bogactwa nieuków"

czwartek, 25 grudnia 2014

Topos a archetyp

Topos - motyw wywodzący się z archaicznych arcydzieł i odradzający się (podobnie jak archetyp) w kulturach różnych epok. 

Archetyp - przede wszystkim prawzór postawy, pochodzący z archaicznych arcydzieł literatury.

Funkcjonowanie archetypów i toposów świadczy o ciągłości kultury.

wtorek, 23 grudnia 2014

Pokoleniowy - generacyjny sposób opisu historii literatury

Kryteria pozwalające na wyodrębnienie generacji (pokolenia):
  • metryka
  • przeżycie pokoleniowe - wydarzenia historyczne, które kształtują dany pogląd
Formacje kulturowe i przeżycia pokoleniowe
  • romantycy - powstanie listopadowe
  • pozytywiści - powstanie styczniowe (Słowacki, Prus)
  • młodopolanie - wybuch wojny (Szymborska, Herbert)
  • Kolumbowie (rocznik '20) - odkrywali straszne prawdy o człowieku (Baczyński "Elegia o chłopcu polskim", Bratny)
  • pryszczaci (lata '50) - niedojrzali, zaakceptowali komunizm
  • nowa fala (rocznik '56) - rozrachunek ze stalinizmem, redebiut Szymborskiej

niedziela, 21 grudnia 2014

Frazeologizm

gr. phrasis 'mówienie' + gr.logos 'słowo'

Jest to połączenie wyrazowe, będące stałym związkiem frazeologicznym o utartym znaczeniu. Wiele frazeologizmów zachowuje stare wyrazy wyszłe z użycia i archaiczne formy np. potępić w czambuł, na chybcika, na chybił trafił. Frazeologizmami rozbudowanymi są przysłowia.