Anafora

• inaczej epanafora
• celowe powtórzenie tego samego słowa bądź zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi (wers, strofa, itd.)
• stosowana w poezji i oratorstwie; szczególnie popularna była w poezji barokowej, spotykana w prozie (nie w formie powtórzenia)
• funkcje:

- melodyczna - budowanie warstwy brzmieniowej utworu, nadanie rytmu
- podkreślanie, nadanie większego znaczenia

Danuta Wawiłow – "Szybko":

Szybko, zbudź się, szybko, wstawaj.

Szybko, szybko, stygnie kawa!

Szybko, zęby myj i ręce! (...)

Epoki literackie

Antyk:
Charakterystyka:
- wzór doskonały - klasyczny
-epoka określiła europejskie kanony piękna
- wiedza, mądrość, filozofia, polityka, władza
Twórcy i dzieła:
Homer - "Odyseja"; "Iliada"
Sofokles - "Antygona"; "Król Edyp"
Horacy - „O co poeta prosi Apollina”, „Exegi monumentum”, „Aequam memento”
mitologia

Średniowiecze:
Charakterystyka:
- teocentryzm 
- asceza (człowiek - asceta) 
- podporządkowanie Bogu

Twórcy i dzieła:
w większości nieznani, ponieważ nie przywiązywali wagi do "praw autorskich", ważne, żeby podobało się Bogu
"Bogurodzica"
"Lament świętokrzyski"
"Dzieje Tristana i Izoldy""Pieśń o Rolandzie"
"Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią"
kroniki Kadłubka i Galla Anonima

Renesans:
Charakterystyka:
- "odrodzenie" wszelkiej wiedzy o człowieku jako osobie, o jego osobowości, niepowtarzalności i wyjątkowości 
- człowiek rozwijał istniejące w sobie takie cechy, które świadczą o jego indywidualności 
- nawiązanie do kultury i literatury antycznej

Twórcy i dzieła:
Wiliam Shakespeare - "Makbet"; "Hamlet"
Jan Kochanowski - fraszki, treny, pieśni

Barok:
Charakterystyka:
- perła o nieregularnym kształcie
- głęboka religijność
- dwa nurty myślowe: 

> racjonalizm - mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu 

> empiryzm - poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu
Twórcy i dzieła:
Molier - "Świętoszek"; "Skąpiec"
Jan Andrzej Morsztyn - „Do trupa”; „Niestatek I”; „Niestatek II”; „O swej pannie”
Daniel Naborowski - „Marność”; „Krótkość żywota”; „Do Anny”

Oświecenie:
Charakterystyka:
- rozum jest jedyną drogą do poznania prawdy 
- istota natury i społeczeństwa

Twórcy i dzieła:
Krasicki - satyry "Do króla"; "Pijaństwo"

Romantyzm:

Charakterystyka:
- wiara w siłę uczucia 
- ludowe wierzenia, legendy o tajemniczych stworach, zatopionych miastach, legendarnych kochankach
- porywy serca, które najczęściej kończyły się śmiercią zawiedzionego kochanka

Twórcy i dzieła:
Johann Wolfgang Goethe - „Cierpienia młodego Wertera” Adam Miciewicz - "Dziady", "Romantyczność"; "Oda do młodości"; "Konrad Wallenrod"; "Sonety krymskie"
Juliusz Słowacki - "Grób Agamemnona"; "Kordian"; "Hymn"; "Testament mój" 
Zygmunt Krasiński - "Nie-boska komedia"

Pozytywizm:

Charakterystyka:
- zamyka etap narodowych zrywów niepodległościowych
- temat przewodni 'praca' - "praca organiczna" i "praca u podstaw"
- filozofia wiedzy, doświadczenia, badań naukowych

Twórcy i dzieła:
Fiodor Dostojewski - „Zbrodnia i kara” 
Maria Konopnicka - „Mendel Gdański” Eliza Orzeszkowa - „Gloria victis”, „Nad Niemnem” 

Bolesław Prus - „Lalka”, „Kamizelka”Henryk Sienkiewicz „Potop” 

Młoda Polska:

Charakterystyka:
- sprawa narodowa 
- bunt 
- miejsce i rola artysty i sztuki 
- prowokacja, kontrowersja

Twórcy i dzieła:Joseph Conrad - „Jądro ciemności” 
Władysław Stanisław Reymont - „Chłopi”Stanisław Wyspiański - „Wesele” Stefan Żeromski - „Ludzie bezdomni”
Jan Kasprowicz - „W chałupie”; „Z chałupy”
Kazimierz Przerwa-Tetmajer - „Nie wierzę w nic”; „Eviva l’arte!”; „Hymn do Nirwany”; „Anioł Pański”
Leopold Staff - „Ars poetica”; „Deszcze jesienny”; „Kowal”


Dwudziestolecie Międzywojenne:

Charakterystyka:
- problematyka jest różnorodna
- pierwsza wojna światowa 
- zdobycze cywilizacyjne, tj. rozwój komunikacji, wynalazek samolotu czy kina

Twórcy i dzieła:
Witold Gombrowicz - „Ferdydurke” 
Zofia Nałkowska „Granica” 
Stefan Żeromski - „Przedwiośnie” 

Sinusoida Krzyżanowskiego

Sinusoida przedstawia naprzemienność epok. 

Epoki w literaturze można podzielić na:

> racjonalne (rozum i wiedza);
> irracjonalne (wiara i serce - uczucia).

Symbol i alegoria

Alegoria jest składnikiem, który poza wyrażonym wprost znaczeniem, przekazuje również treść ogólniejszą, nieraz bardziej abstrakcyjną.

Symbol to semantyczny środek stylistyczny, który ma jedno znaczenie dosłowne i różną liczbę znaczeń ukrytych.

Zarówno symbol bowiem, jak i alegoria to obrazowe przedstawienie pojęć abstrakcyjnych.

Podsumowując:

Symbol jest wieloznaczny, a alegoria jednoznaczna.

Funkcja środków stylistycznych - obrazotwórcza

"Slumdog. Milioner z ulicy"

Brytyjski melodramat Boyle'a z 2008 roku na podstawie powieści indyjskiego pisarza i dyplomaty Vikasa Swarupa.

Wzruszająca opowieść o chłopcu pochodzącym ze slamsów w Indiach, któremu los nie oszczędzał cierpień. Nieszczęśliwie zakochany, spotykał na swojej drodze praktycznie same przykrości, samo zło... 

Miał ogromne szczęście, gdy wygrał hinduską edycję programu Milionerzy. Jednak nikt nie wierzył, że chłopiec z biednych regionów osiągnął to bez niczyjej pomocy. Poznajemy jego historię w czasie brutalnych przesłuchań. Okazuje się, że mówił prawdę.

Historia pokazuje: - potęgę miłości;
- brutalność człowieka wobec słabszego, szczególnie dzieci;
- wykorzystywanie dzieci w celach zarobkowych;
- odmienność kultury i tradycji hinduskiej i europejskiej;
- zawiłość ludzkiego losu;
- cierpienia związane z pochodzeniem społecznym
- zdeterminowanie losu... 

Film polecam, popłakałam się strasznie. Człowiek z przerażeniem patrzy na to, co dzieje się na świecie w takich miejscach jak Indie.

źródło: kadry z filmu

„Pejzaż z upadkiem Ikara” Pieter Bruegel (starszy)

Renesans ok. 1557r.

Tytuł obrazu na pierwszy rzut oka nasuwa nam na myśl mit o locie Ikara. Autor dodatkowo nawiązał do flamandzkich przysłów "Żaden oracz nie przerywa pracy z powodu śmierci człowieka" i "Śmierci nic nie jest w stanie powstrzymać". Potwierdzeniem tych słów może być obojętność przedstawionych osób na nagłą i tragiczną śmierć Ikara. Obraz odbierany jest jako metafora ludzkiego życia, nieuchronności śmierci i obojętności świata na losy jednostki. Niektórzy twierdzą, że dzieło pochwala ciężką i prostą pracę. Wyraża pogardę dla lekkomyślnych czynów, nawet jeśli są one opiewane wiekami przez artystów.

Co można wykorzystać?
Mając motywy takie jak np. chęć wolności, nieodpowiedzialność, konsekwencje nieposłuszeństwa (ojcu), obojętność na tragedię ludzi, funkcjonowanie mitów w kulturze... zawsze można coś dopasować ;)

Sam mit o Dedalu i Ikarze postaram się jeszcze omówić wykorzystując informacje znalezione w różnych źródłach.